E.U.-richtlijnen

Op donderdag 14 november 2024 werd de Europese richtlijn (2024/2841) rond de European Disability Card (EDC) gepubliceerd in het publicatieblad van de EU. Dit vormt een belangrijke mijlpaal in de uniformisering van de kaart binnen de hele EU en markeert voor elke lidstaat de start om de richtlijn om te zetten in nationale wetgeving en de kaart daadwerkelijk in gebruik te nemen.  

2. Pilootproject vs richtlijn

Hieronder vind je een overzicht van de belangrijkste verschillen tussen het huidige pilootproject en de situatie na de omzetting van de Europese richtlijn in nationale wetgeving.

3. Doel van de richtlijn

Bewijs van handicap binnen de EU – De EDC is een officieel bewijs dat je een handicap hebt en helpt je om gemakkelijker door Europa te reizen.

Meer vrijheid om te reizen – De kaart bevordert het vrije verkeer van personen met een handicap binnen de EU.

Welke voordelen biedt de EDC?

✅ Gelijke toegang tot voordelen in andere lidstaten:
Houders van de EDC krijgen gelijke toegang tot bijzondere voorwaarden en voorkeursbehandelingen. Dit geldt voor:

• Diensten, zoals openbaar vervoer en vrijetijdsactiviteiten;
• activiteiten, zoals sport en cultuur;
• faciliteiten, zoals musea en pretparken

die door particuliere dienstverleners of overheidsinstanties worden gegeven en die geboden worden aan of gereserveerd zijn voor personen met een handicap.

✅ Ook geldig voor:

• Mensen die gebruikmaken van assistentiedieren
• Begeleiders of persoonlijke assistenten

Belangrijk om te weten

Keuzevrijheid – Organisaties mogen zelf bepalen welke voordelen ze aanbieden.

Verplichting – Als een organisatie voordelen aanbiedt aan personen met een handicap, moeten deze automatisch ook gelden voor houders van de EDC.

Uniform en controleerbaar – De kaart heeft overal in de EU dezelfde lay-out en bevat een QR-code voor verificatie.

Zo zorgt de EDC voor meer inclusie en toegankelijkheid in heel Europa.

4. Toepassingsgebied richtlijn

“De EDC kan gebruikt worden voor alle diensten zoals bedoeld in artikel 57 van het VWEU, met andere woorden: diensten die gewoonlijk tegen betaling worden aangeboden. Dit omvat onder meer personenvervoer, andere (ook gratis) diensten en allerlei vormen van activiteiten of faciliteiten.

Belangrijk is dat het alleen gaat om diensten die onder de richtlijn vallen. De EDC mag dus niet gebruikt worden voor zaken zoals sociale zekerheid, sociale bescherming of bijstand, langdurige ondersteuning voor sociale inclusie, re-integratie, of diensten die specifiek zijn afgestemd op individuele noden en bijkomende criteria na een persoonlijke evaluatie.”

Samengevat:

De richtlijn is van toepassing op bepaalde diensten, activiteiten en voorzieningen:

✅ Diensten – Dit omvat verschillende sectoren zoals toerisme, cultuur, sport en vrije tijd. Het gaat om diensten die meestal tegen betaling worden aangeboden.

✅ Vervoer – Alle vormen van openbaar vervoer vallen hieronder, zoals bus, trein, tram, metro, vliegtuig en boot.

✅ Andere voorzieningen en activiteiten – Denk aan winkels, restaurants, musea en andere openbare plekken, ook als toegang gratis is.

Waar geldt de richtlijn níet voor?

❌ Sociale zekerheid (zoals ziekte-uitkeringen en pensioenen)

❌ Sociale bescherming en werkgelegenheid

❌ Sociale bijstand (zoals IVT, IT en langdurige zorg)

❌ Specifieke ondersteuning die op basis van een individuele beoordeling wordt toegekend.

Uitzondering: langer verblijf

Voor mensen met een handicap die deelnemen aan mobiliteitsprogramma’s van de EU (zoals Erasmus+), geldt de richtlijn ook voor langere verblijven.

5. Tijdlijn

• 5 juni 2027: Lidstaten moeten de richtlijn hebben omgezet in nationale wetgeving.

• 5 juni 2028: De nieuwe wetgeving moet volledig geïmplementeerd zijn.

• Tot dan blijven de huidige regels van het pilootproject gelden.

6. Stand van zaken en misverstanden

• Er is nog geen beslissing genomen over eventuele toevoegingen op de kaart, zoals pictogrammen. Belangrijk om te weten is dat er in de richtlijn niets wordt opgenomen over pictogrammen. De richtlijn geeft enkel aan dat er op de achterkant van de kaart informatie geplaatst mag worden en dat lidstaten dit kunnen bepalen. Verwarring gekomen door krantenartikelen waarin staat dat dit wel zo zou zijn. Dit is dus foutieve informatie.

• Het is belangrijk om duidelijk te stellen dat de European Disability Card (EDC) geen zorg- of hulpkaartis en zal dat ook in de toekomst niet worden. De kaart verleent geen automatisch recht op zorg of hulpverlening, en dat verandert niet na de omzetting van de Europese richtlijn. Het begrip "zorgkaart" wordt niet beschreven noch uitgewerkt in de richtlijn. De EDC is geen vervanging voor medische of noodprotocollen en verleent geen voorrang bij hulpverlening. Het recht op zorg blijft altijd gekoppeld aan de individuele behoefte, en mag niet afhangen van het bezit of vertoon van een kaart. De EDC-kaart is enkel van toepassing voor speciale voorwaarden en voorkeursbehandelingen die specifiek aangeboden worden of gereserveerd zijn aan personen met een handicap. Hulp- of nooddiensten zijn algemene diensten die van toepassing zijn op iedereen. Daarnaast zal je ook in elke situatie geholpen worden, ongeacht of je een EDC hebt of niet. De inhoud van de Europese richtlijn is het resultaat van een uitgebreid onderhandelingsproces op Europees niveau. Wat wel klopt, is dat vanaf juni 2028 de EDC-kaart erkend moet worden in de hele EU, maar uitsluitend voor de domeinen die binnen het toepassingsgebied van de richtlijn vallen, zoals cultuur, sport, vrije tijd, toerisme, vervoer en opleidingen en voor zover de aanbieder van diensten een specifiek aanbod voorziet— niet voor zorg of bijstand. 

• Facultatieve letter A: De richtlijn voorziet in een facultatieve letter A, die zowel in tekst als braille moet worden weergegeven, die kan worden toegevoegd op de EDC wanneer de kaart de houder het recht geeft om zich te laten begeleiden door één of meer persoonlijke assistenten, andere erkende personen of assistentiedieren. De letter A kan ook worden toegevoegd voor personen met een handicap met een grotere behoefte aan steun, overeenkomstig het nationale recht of de nationale praktijk. Elke lidstaat kiest zelf of ze al dan niet kaarten met de letter A uitgeven. Ook hier is op dit moment nog geen beslissing over genomen.

• De bevoegde overheden werken samen aan een correcte implementatie van de richtlijn. Alles wordt zorgvuldig afgewogen in overleg met alle bevoegde overheden en met middenveldorganisaties. Vervolgens moet de beslissing op politiek niveau (door de minister bevoegd voor personen met een handicap) genomen worden. Let op: dit proces neemt tijd in beslag. Zolang de wetgeving niet is omgezet en geïmplementeerd verandert er niets.

7. Wat moet de EDC-kaarthouder nu weten?

• Tot 5 juni 2028 verandert er niets aan de huidige regeling.

• Controleer voor buitenlandse reizen of de kaart erkend wordt door het land en door specifieke organisaties.

• Na 5 juni 2028 moet de kaart in alle EU-landen geldig zijn en toegang bieden tot de nieuwe voordelen.

Conclusie: De European Disability Card evolueert naar een geharmoniseerd en verplicht systeem binnen de EU. De komende jaren zullen nationale overheden de richtlijn implementeren, maar tot juni 2028 blijven de huidige regels van kracht.